Skrzynia biegów to jeden z kluczowym podzespołów naszego samochodu. Spełnia ona bowiem bardzo ważną funkcję. Ma spory wpływ na dynamikę pojazdu, osiąganą prędkość maksymalną czy też na zużycie paliwa. W ostatnich latach coraz większą popularność zyskują przekładnie automatyczne. Kierowcy przekonują się do nich, dzięki czemu upada mit, mówiący o tym, że „automat” nadaje się tylko dla taksówkarzy.
Automatyczne skrzynie biegów dzielimy na następujące rodzaje:
– jednosprzęgłowa
– dwusprzęgłowa
– półautomatyczna
– bezstopniowa
Skrzynia jednosprzęgłowa
Najstarszy i najprostszy typ przekładni automatycznej w samochodach, zwany także klasycznym. Opatentowany jeszcze przed Drugą Wojną Światową. Początkowo stosowany w pojazdach luksusowych, później zaczął trafiać do coraz bardziej popularnych modeli. Jak wskazuje nazwa, w układzie napędowym wykorzystującym tego typu skrzynię biegów, podobnie jak w samochodach z przekładnią manualną, znajduje się jedno sprzęgło, przenoszące moc i moment obrotowy z silnika do skrzyni biegów. Tego typu automatyczne skrzynie biegów często działają dosyć ospale – powoli i mało płynnie zmieniają przełożenia, osłabiają dynamikę samochodu oraz przyczyniają się do podwyższonego zużycia paliwa. Głównym atutem jest prosta konstrukcja, dzięki czemu stosunkowo łatwo znaleźć można warsztat, który chętnie podejmie się jej ewentualnej naprawy.
Przekładnia dwusprzęgłowa
Dwusprzęgłowe automatyczne skrzynie biegów opracował i spopularyzował, pod nazwą DSG, koncern Volkswagena. Jej działanie opiera się na dwóch sprzęgłach – osobnych dla biegów parzystych i nieparzystych, a także kole zamachowym. W momencie, gdy samochód porusza się na pierwszym biegu, drugie przełożenie niejako czeka już na swoją kolej – jest zesprzęglone i jego „zapięcie” następuje idealnie w momencie wyłączenia biegu pierwszego. Dzięki temu konstrukcja ta działa bardzo szybko i płynnie, nie powoduje także zwiększonego spalania. Skomplikowana budowa ma też swoje minusy – samochody wyposażone w tego typu przekładnie kosztują sporo więcej niż analogiczne wersje wyposażone w tradycyjne „manuale”, znacznie droższy i trudniej dostępny jest także serwis dwusprzęgłowych skrzyń.
Półautomat
Rodzaj przekładni zautomatyzowanej, w której zmiana biegów wzbudzana jest za pomocą tradycyjnego lewarka (działającego jednak w układzie przód – tył, a nie tradycyjnym H) lub manetek przy kierownicy, ale bez konieczności używania pedału sprzęgła. Jego rozłączenie oraz ponowne spięcie, jak i sama zmiana przełożenia, są sterowane elektronicznie. Kierowca wybiera tylko moment, w którym ma to nastąpić. Większość tego typu skrzyń posiada także opcję w pełni automatycznej zmiany przełożeń i działa wówczas jak klasyczna konstrukcja jednosprzęgłowa. Same przekładnie z reguły są dosyć trwałe i bezawaryjne, problemowy może być jedynie układ sterowania sprzęgłem. Półautomaty, zwane także skrzyniami sekwencyjnymi znajdują szerokie zastosowanie w sporcie motorowym.
Skrzynia bezstopniowa
Tego typu automatyczne skrzynie biegów, zwane najczęściej CVT, pozbawione są sprzęgła, nie następuje w nich także zmiana przełożeń, ponieważ ich nie ma. Samochód od chwili ruszenia aż do osiągnięcia prędkości maksymalnej porusza się na tym samym biegu, co przekłada się na wysoką kulturę pracy oraz brak typowych dla wielu innych „automatów” szarpnięć. Problemem jest duża awaryjność tego typu rozwiązań oraz bardzo wysokie koszty usunięcia powstałych usterek.
Automatyczne skrzynie biegów to w tej chwili już nie luksus dostępny dla wybranych, a często standardowe wyposażenie najtańszych pojazdów na rynku. Stały rozwój motoryzacji sprawia, że rozwiązania ta są coraz bardziej trwałe oraz przyjazne kierowcy. Należy spodziewać się, że ich popularność z roku na rok będzie rosnąć a samo działanie będzie udoskonalane i rozwijane, tak aby zapewnić maksymalny komfort oraz minimalne koszty eksploatacji.
